Insuficiências das Teorias da Comunicação de Massa para a compreensão dos aspectos socioculturais e comunicacionais da “Era dos Computadores” | Shortcomings of Mass Communication Theories for Understanding the Socio-cultural and Communication Aspects of the "Age of Computers"

Contenido principal del artículo

Vitor Malaggi
Adriano Canabarro-Teixeira
Juliano Tonezer-da-Silva

Resumen

O presente artigo propõe uma discussão teórica acerca da insuficiência das categorias e conceitos advindos das Teorias da Comunicação de Massa para a compreensão dos fenômenos comunicacionais que emergem do contexto sociotécnico da cibercultura. Para tanto, realizamos inicialmente um recobrar histórico do desenvolvimento das principais formas de comunicação levadas à cabo pela espécie humana, com ênfase nos processos de comunicação de massa, utilizando-nos da estrutura interpretativa pautada nas ideias de "Eras da Comunicação" e "Polos do Espírito Humano", tal como proposto por DeFluer e Ball-Rokeach (1993) e Lévy (1993), respectivamente. Com base na análise das dinâmicas comunicacionais instauradas no/pelo ciberespaço, nos foi possível concluir que os conceitos/categorias de emissor, receptor e mensagem, tal como compreendidas pelas Teorias de Comunicação de Massa, carecem de potencial epistemológico para explicar as formas de interação mediada que emergem no contexto sociotécnico contemporâneo. Assim, concluímos este artigo destacando a pertinência do desenvolvimento de uma "Teoria Dialógica dos Meios de Comunicação Interativos", a qual recobre o sentido de comunicação enquanto diálogo. Em outras palavras, como movimento de apropriação coletiva da realidade pelos sujeitos em coparticipação, ao passo em que estes compartilham/constroem colaborativamente redes hipermidiais permeadas de significados e sentidos, por intermédio das tecnologias de cunho interativo.

This article proposes a theoretical discussion about the insufficiency of the categories and concepts arising from Mass Communication Theories for the understanding of communication phenomena, which emerge from the socio-technical context of cyberculture. For this purpose, we initially conducted a historical recover of the development of the main forms of communication performed by the human species, with emphasis on mass communication processes, using the interpretive framework guided in the ideas of "Communication Era" and "Human Spirit Poles", as proposed by Ball-Rokeach and DeFluer (1993) and Levy (1993), respectively. Based on the analysis of communicational dynamics established in/by cyberspace, it was possible to conclude that the concepts/categories of sender, receiver and message, as understood by the Mass Communication Theories, lack of epistemological potential to explain the forms of mediated interaction which emerge in the contemporary socio-technical context. Thus, we conclude this article highlighting the relevance of developing a "Dialogic Theory of the Interactive Media", which recovers the sense of communication as dialogue. In other words, as a movement of collective appropriation of reality by subjects in co-participation, while they collaboratively share and build hypermedia networks permeated with meanings and senses, via interactive-based technologies.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Detalles del artículo

Cómo citar
Malaggi, V., Canabarro-Teixeira, A., & Tonezer-da-Silva, J. (2016). Insuficiências das Teorias da Comunicação de Massa para a compreensão dos aspectos socioculturais e comunicacionais da “Era dos Computadores” | Shortcomings of Mass Communication Theories for Understanding the Socio-cultural and Communication Aspects of the "Age of Computers". Razón Y Palabra, 20(2_93), 417–441. Recuperado a partir de https://revistarazonypalabra.org/index.php/ryp/article/view/26
Sección
Varia
Biografía del autor/a

Vitor Malaggi, Universidade do Estado de Santa Catarina (UDESC)

Citas

DeFleur, M; Ball-Rokeach, S. (1993). Teorias da comunicação de massa. Rio de Janeiro: J. Zahar, 1993.

França, A. A análise comportamental aplicada à educação: um caso de deturpação acerca do pensamento de B. F. Skinner. En Psicologia de educação. São Paulo, n. 5, p. 115-124, 1997.

Freire, P. (1977). Extensão ou comunicação? São Paulo: Paz e Terra.

Freire, P. (2011). Pedagogia do oprimido. Rio de Janeiro: Paz e Terra.

Jenkins, H. (2008). Cultura da Convergência. São Paulo: Aleph.

Lemos, A. Cibercultura: alguns pontos para compreender a nossa época. En Lemos, A; Cunha, P. (Orgs.). (2003). Olhares sobre a cibercultura. Porto Alegre: Sulina.

Lévy, P. (2003). A inteligência coletiva: por uma antropologia do ciberespaço. São Paulo: Loyola.

Lévy, P. (1993). As tecnologias da inteligência: o futuro do pensamento na era da informática. Rio de Janeiro: Editora 34.

Lévy, P. (1999). Cibercultura. São Paulo: Editora 34.

Lima, V. (2004). A de. Mídia: teoria e política. São Paulo: Editora Perseu Abramo.

Mattelart, A; Mattelart, M. (1999). História das teorias da comunicação. São Paulo: Loyola.

Mithen, S. (2002). A pré-história da mente: uma busca das origens da arte, da religião e da ciência. São Paulo: Editora UNESP.

Ramal, A. (2002). Educação na cibercultura: hipertextualidade, leitura, escrita e aprendizagem. Porto Alegre: ARTMED.

Santaella, L. (2001). Comunicação & pesquisa: projetos para mestrado e doutorado. São Paulo: Hacker Editores.

Santaella, L. (2004). Navegar no ciberespaço: o perfil cognitivo do leitor imersivo. São Paulo: Paulus.

Silva, M. O que é interatividade. Boletim Técnico do Senac, São Paulo, v. 24, n. 2, maio/ago. 1998. Disponível em: <http://www.senac.br/BTS/242/boltec242d.htm>. Acesso em: 21 jan. 2009.

Silva, M. (2002). Sala de aula interativa. Rio de Janeiro: Quartet.

Skinner, B. (1994). Ciência e comportamento humano. São Paulo: Martins Fontes.

Skinner, B. (1999). Sobre o behaviorismo. São Paulo: Cultrix.

Straubhaar, J; Larose, R; Duarte, L. (Revs.). (2004). Comunicação, mídia e tecnologia. São Paulo: Thomson Learning.

Thompson, J. (1998). A mídia e a modernidade: uma teoria social da mídia. Petrópolis: Vozes.

Trivinho, E. Epistemologia em ruínas: a implosão da teoria da comunicação na experiência do cyberspace. Revista FAMECOS, Porto Alegre, v. 1, n. 5, p. 73-81, nov. 1996. Disponível em: <http://revistaseletronicas.pucrs.br/ojs/index.php/revistafamecos/article/view/2950/2234>. Acesso em: 18 set. 2014.

Vygotski, L. (1998). Pensamento e linguagem. São Paulo: Martins Fontes.

Watson, J. Psychology as the behaviorist views it. Psychological Review, n. 20, p. 158-77, 1913. Disponível em: <http://psychclassics.yorku.ca/Watson/views.htm>. Acesso em: 18 ago. 2014.

Wood, J. (2009). Mosaicos da comunicação: uma introdução aos estudos da comunicação. São Paulo: Ática, 2009.

Wolf, M. (2009). Teorias da comunicação. Lisboa: Presença.